Laat de hulp voor armen niet aan burgerinitiatieven over

Jos Geysels, in de Knack, 27 april 2020

‘Als we willen vermijden dat een kwart van de Belgen in armoede terechtkomt, moet er nú iets gebeuren’, zegt Jos Geysels, die tot voor kort voorzitter was van armoedeplatform Decenniumdoelen. Eind vorige week schreef de Groep van Experts belast met de Exitstrategie (GEES) in haar tweede rapport, waarover De Standaard berichtte, dat ze verwacht dat de armoede in België van 16 tot 25 procent zal oplopen. ‘Ontzettend alarmerend’, zegt Geysels. ‘Toch is er de voorbije dagen amper reactie op gekomen, ook niet vanuit de verschillende regeringen. Laat staan dat de overheid een versnelling hoger zou schakelen om te vermijden dat het zover komt.’

Gebeurt er niet al veel om de kwetsbaarste groepen in de samenleving door de coronacrisis te helpen?

Jos Geysels: Zeker. Er worden bijvoorbeeld laptops ingezameld voor leerlingen uit kansarme gezinnen en over heel Vlaanderen worden voedselpakketten uitgedeeld. Maar dat zijn meestal burgerinitiatieven. Veel middenveldorganisaties – waarop tot voor kort nog vaak smalend werd neergekeken – steken de handen uit de mouwen om mensen in armoede zoveel mogelijk bij te staan en blijken daar ook heel goed in te zijn. Ook gemeentebesturen doen wat ze kunnen of ondersteunen zulke burgeracties. Heel verheugend natuurlijk, maar zonder steun van de overheid zullen ze dat op termijn niet kunnen volhouden.

De overheid doet niet genoeg?

Geysels: De overheid zou de solidariteit die nu in al die burgerinitiatieven naar boven komt, moeten vermunten en in concreet beleid vertalen. Het spreekt vanzelf dat ze de bedrijven in deze moeilijke tijden moet ondersteunen, maar dat wil niet zeggen dat ze de hulp aan mensen in armoede aan burgerinitiatieven mag overgelaten.

Vorige week werd er toch een taskforce opgericht die de sociale gevolgen van de coronacrisis moet opvangen?

Geysels: Ik kan alleen maar toejuichen dat er experts zijn aangesteld die zich onder meer over de problemen van mensen in armoede moeten buigen. Maar zo’n taskforce kan maar het verschil maken als er ook extra beleidsmaatregelen én middelen aan worden gekoppeld. Tot nu toe heb daar weinig van gezien. Ik snap ook niet waarom die taskforce de opdracht krijgt om te inventariseren welke mensen vandaag in armoede leven en welke groepen erin terecht dreigen te komen. Dat wéten we toch al lang? De laatste dagen was er veel te doen rond die complexe  powerpointpresentatie van de Nationale Veiligheidsraad die voor zoveel verwarring zorgt. Wel, de armoedebeweging maakt elk jaar een heel heldere powerpoint die allesbehalve verwarrend is: de armoede daalt niet, de kinderarmoede stijgt en steeds meer mensen kloppen bij de voedselbank aan. Daarbij komt nu nog een groep die door de coronacrisis in de problemen dreigt te komen of er al in zit. Bij de OCMW’s kloppen veel mensen aan die in precaire en slechte statuten werken, zoals flexi-jobbers, freelancers en uitzendkrachten, en minder een beroep kunnen doen op de ondersteuningsmaatregelen van de overheden dan andere werknemers. Ook die cijfers zijn gekend én er zijn duidelijke aanwijzingen dat ze nog zullen stijgen. In plaats  van tijd te verliezen door de armoede in dit land in kaart te brengen, moet men dringend op die toename anticiperen en ook de kaart van de mensen in armoede trekken.

Hoe dan?

Geysels: Door concrete maatregelen te nemen. Daarvoor liggen er meer dan genoeg goede voorstellen op tafel. Het zou bijvoorbeeld een idee kunnen zijn om de sociale toelagen in het kader van de kinderbijslag tijdelijk op te trekken voor mensen in armoede. Vorige week hebben de huurders én verhuurders de overheid ook gevraagd om mensen die het moeilijk hebben door de crisis een extra toelage te geven. ‘Ja, maar we doen al veel’, zegt  de regering dan. Ze doet al iets, maar zeker niet genoeg. Hoeveel van de 2,5 miljard euro die de Vlaamse regering al heeft uitgegeven om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen voor mensen in armoede? 600.000 à 700.000? Niemand die het me kan zeggen. Hoe dan ook moet er meer actie worden ondernomen zodat mensen die nu al in armoede leven niet verder wegzakken en er zo weinig mogelijk nieuwe armen bijkomen.

Komt het echt zover dat 25 procent van de Belgen onder de armoedegrens zakt, dan zal dat niet alleen een groot gat slaan in de begroting maar ook in de samenleving.